WINTER – WACH „KOCIA PIŻAMA.... – akcja artystyczna

Tytuł pracy Mikołaja Wintera nawiązuje do filmu Woody Allena „Zelig”, w którym artysta zastanawia się nad rolą środków masowego przekazu, relacjami międzyludzkimi i tożsamością jednostki w społeczeństwie. Pierwotnie reżyser chciał zatytułować swój film „The cat’s pyjamas” – popularnym wyrażeniem w latach trzydziestych, które oznaczało coś genialnego, wyjątkowego czy nieprawdopodobnego. Woody Allena interesują w filmie dwie przeciwstawne koncepcje: konformizm mas i postać wodza. Masy, odrzucają wysiłek szukania własnych dróg, chcą czuć się reprezentowane przez swoich liderów i być przez nich kierowane, co często prowadzi do katastrof, takich jak na przykład nazizm. Reżyser sklasyfikował ten typ kameleonicznego braku tożsamości jako chorobę – „…chodzi o potrzebę bycia docenianym przez innych, by nie zakłócić spokoju ludzi, którzy nas otaczają. Myślę, że to pragnienie samo w sobie nie stanowi problemu, jeśli manifestuje się w sposób umiarkowany. Doprowadzenie do ostateczności może mieć tragiczne konsekwencje. Może doprowadzić do faszyzmu.” Film powstał 1983 roku, Woody Allen niewątpliwie przerósł w tym filmie swoją epokę, niepodważalne wartości jakie zawarte są w tym niedocenianym wówczas filmie , są niezwykle aktualne w obecnych czasach. Podobnie jak ostrzeżenia Witkacego zawarte w „Nowych formach malarstwa i wynikających stad nieporozumieniach” (1919), gdzie przedstawia wizję społeczeństwa automatów, społeczeństwa, które przestaje być aktywne umysłowo. O ile jeszcze przyjmuje informacje w sposób świadomy , to działa już w sposób nieświadomy i automatyczny, nie zauważając, że poglądy które posiada, nie są jego, tylko nadawcy przekazu.
Poetyckie dzieło Jana Wacha powstała 35 lat wcześniej we wrześniu 1976 roku, dwa miesiące po „wydarzeniach czerwcowych” i kilka dni po wprowadzeniu „kartek” na cukier ( 20 sierpnia 1976). Poezja Jana Wacha to „…maksimum treści wyobrażeniowych przy minimum słów”, w tym wypadku proroczych. Doniesienia o stanie zdrowia inż. generała Kciuk Lewy, pojawiające się w zaprojektowanej przez poetę gazecie, składającej się poza tym wyłącznie z „absurdalnych” informacji sportowych, prognoz pogody , nekrologów oraz komunikatów Grabowego Pokoju, zwiastują nadchodzącą burzę, która swoje apogeum osiągnęła 13 grudnia 1981 roku. Gazeta nigdy nie została wydana, ówczesna cenzura dopatrzyła się w nekrologach, jak mówi Jan Wach – zbytniej atomizacji państwa ( poniekąd słusznie). Myślę, że treść pozostałych doniesień i komunikatów również nie przypadła im do serca. Gazeta była reakcją na rzeczywistość PRL lat 70., które do połowy charakteryzuje hałaśliwa retoryka propagandy sukcesu” rządu E.Gierka z jej deklaracjami stworzenia socjalistycznego społeczeństwa konsumpcyjnego, a od połowy pogłębiający się kryzys ekonomiczno-polityczny.
Konsumpcja w epoce nowoczesnej zaspakajała immanentne potrzeby związane z egzystencją człowieka. W epoce ponowoczesnej konsumpcja przestała być prostym nabywaniem przedmiotów użytecznych. Przybrała formę symbolicznego rytuału, przeistaczając się w konsumpcję znaków i obrazów. Świat kultury konsumpcyjnej jest światem, w którym rzeczywiste potrzeby są ukryte pod lawiną pseudopotrzeb wykreowanych przez świat reklamy, światem w którym praca przestaje być postrzegana jako cel, jak to było przez wieki, lecz jako środek umożliwiający korzystanie z uroków życia, środek do zaspakajania potrzeb. Życie społeczne w takim świecie skoncentrowane jest głównie wokół konsumpcji i demonstrowania towarów. Ma to oczywiście negatywny wpływ na kondycję kultury ponowoczesnej, w której coraz mniej miejsca na kulturę wysoką, na intelektualną refleksję. Być może – jak prognozują niektórzy socjolodzy – przyszłość nie będzie należała do przekazu opartego o jakieś wartości kulturalne, ale będzie to uwodzenie o charakterze ludyczno-konsumpcyjnym. Kultura, zwłaszcza ta wysoka, będzie rozwijana jedynie w enklawach, a masowy odbiorca zadowoli się koktailem muzyczno-reklamowo -rozrywkowym, traktując wielkie dzieła tak jak przeboje pop czy disco. Zagrożenia dla rozwoju kultury spostrzega się również w ilości i jakości przekazywanych informacji. Szum informacyjny powoduje, że współczesne społeczeństwo gubi się w natłoku i coraz mniej rozumie z istoty zjawisk. Jean Baudrillard określa to następująco – „Coraz więcej informacji, coraz mniej znaczenia”. Chaos, nadmiar i brak czytelnych prawidłowości rozwoju, powodują coraz większą dezorientację społeczeństwa i czynią go właściwie bezradnym wobec ekspansji med

Jan Wach – poeta, prozaik, wójt gminy Sicienko
Mikołaj Winter – student Wydziału Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, Zakład Edukacji Artystycznej / Intermedia- multimedia

Projekt zrealizowany w 2011 przez Fundację Bez Nazwy przy wsparciu Urzędu Miasta Bydgoszcz oraz Fabryki Wyrobów Runowych „Runotex” w Kaliszu